Ο Νικόλας Κατακαλών ήταν ένας εξέχων Έλληνας θαλασσοπόρος του Μεσαίωνα, που έζησε τον 10ο αιώνα μ.Χ. και διακρίθηκε για τις ναυτικές του ικανότητες και τις αποστολές του. Καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη και υπηρέτησε ως αξιωματούχος του Βυζαντινού Ναυτικού, παίζοντας σημαντικό ρόλο στην προστασία των βυζαντινών θαλάσσιων εμπορικών δρόμων.
Μία από τις πιο γνωστές αποστολές του ήταν η επιχείρηση εναντίον των Αράβων πειρατών στο Αιγαίο Πέλαγος. Ο Κατακαλών οδήγησε τον βυζαντινό στόλο σε πολλές νικηφόρες ναυμαχίες, εξασφαλίζοντας την ασφάλεια των εμπορικών πλοίων και την ελεύθερη διέλευση στα στρατηγικά περάσματα. Οι ναυτικές του επιτυχίες συνέβαλαν στην ενίσχυση της βυζαντινής ναυτικής δύναμης και στην ανάκτηση του ελέγχου των θαλάσσιων εμπορικών οδών.
Η στρατηγική και οι τακτικές του Νικόλα Κατακαλών αναγνωρίστηκαν και εκτιμήθηκαν από τους συγχρόνους του, καθιστώντας τον έναν από τους πιο σεβαστούς ναυάρχους της εποχής του. Η κληρονομιά του συνέβαλε στη διαμόρφωση της ναυτικής παράδοσης του Βυζαντίου και επηρέασε τις μετέπειτα γενιές Ελλήνων ναυτικών.